Nova Scotia Archives
Nova Scotia Historical Newspapers
Tha ceithir dhe na pàipearan a tha air an taisbeanadh gu h-ìseal 'nam pàipearan-naidheachd a chaidh 'fhoillseachadh ann a' Suidnidh, Ceap Breatainn, tràth 's an 20mh linn. Chaidh an dealbhadh mar chùis-thogail do luchd-labhairt agus do luchd-leughaidh na Gàidhlig ann an ceann an ear na h-Albann Nuaidhe; gu tric aig an àm cha robh eadar na daoine sin agus na tùsairean Gàidhealach ach a dhà no trì ghinealaich.
Ann a' tagradh a chaidh a chur gu Prìomhaire S.E. Moireach ann a' 1920, chaidh fianais a thogail air mar a bha 28.8 duine ás a' cheud dhen t-sluagh air an teachd a-nuas o Albannaich agus gu robh a' Ghàidhlig fhathast air a gléidheadh aig a' mhór-chuid dhiùbh, agus gu robh iad ceangailte gu mór ris an dualchas a tha follaiseach anns a' litreachas aca.
Tha sinn toilichte na ceithir pàipearan-naidheachd seo a chur m' ur coinneimh, ann a' co-chuideachd le Institiùd Pheutain, Oilthigh Cheap Breatainn, agus Iomairtean na Gàidhlig, Miar do Roinn nan Coimhearsnachdan, a' Chultair agus an Dualchais, Alba Nuadh.
An Solus Iùil
Bha An Solus Iùil 'na phàipear-naidheachd anns a' Ghàidhlig, le earrainn anns a' Bheurla a bhuineadh do dh'fhiosrachadh eaglaise, a chaidh fhoillseachadh a-mach á Suidnidh, Ceap Breatainn. B' e cridhe a' phàipeir anns a' mhór-chuid naidheachd air na Cléirich, a- toirt a-staigh oidhirpean a thaobh mhisein, mhinistearan air an ainmeachadh gu eaglaisean, agus choinneamhan eaglaise; corra-uair bhiodh banais air a cur an céill cuideachd.
Issues from 1925 to 1927
Fear na Céilidh
B' anns an iris Fear na Céilidh pàipear a chaidh 'fhoillseachadh gach mìos a-mach á Suidnidh, Ceap Breatainn. Bha na duilleagan ceangailte ri chéile, nas coltaiche ri iris na pàipear-naidheachd àbhaisteach; chaidh sanasachd a chur air dà thaobh a' chòmhdaich, a' mhór-chuid anns a' Bheurla, le dealbhan. Bha an iris fhéin gu léir anns a' Ghàidhlig, ann an oidhirp a' chànain bhrèagha sin a ghléidheadh agus a thoirt gu ìre buannachd. Gheall am fear-deasachaidh taghadh de stuth-leughaidh inntinneach, air a dheagh dheasachadh, air a sgrìobhadh gu cùramach 's air a' chlò-bhualadh gu snasail. Bha an iris air a tairgsinn air prìs aon dolair airson 12 àireamh gach bliadhna — prìs glé bheag a phàigheadh gus a' chànain a ghléidheadh 's a chur air adhart.
Issues from 1928 to 1930
Mosgladh
Bha pàipear-naidheachd na Gàidhlig seo air 'fhoillseachadh le Comann Albannach nan Caitligeach ann a' Suidnidh, Ceap Breatainn. Nochd e gach mìos, ged a tha beàrn de chóig bliadhna (1923-28) ás déidh na ciad àireamh iomadaidh mas do thòisich clò-bhualadh air ás ùr. Ann an coimeas leis na pàipearan Gàidhlig eile, b' anns a' Bheurla a bha a' mhór-chuid de Mhosgladh, le eadartheangachadh dhan Ghàidhlig air ùrnaighean, le òrain Ghàidhlig, agus le corra-sgeulachd anns a' Ghàidhlig. Buinidh a' mhór-chuid dhen naidheachd dhan Eaglais Chaitligich.
Issues from 1922, 1923 and 1928 to 1933
Teachdaire nan Gàidheal
Bha am pàipear-naidheachd seo air 'fhoillseachadh gach mìos ann a' Suidnidh, Ceap Breatainn, leis a' mhór-chuid a bha 'na broinn anns a' Ghàidhlig. B' e prìomh-chùis a' phàipeir bàrdachd agus sgeulachdan Gàidhlig a chur an clò; agus anns gach àireamh, a' toirt fianais air cho dìcheallach 's a bha na clò-bhualadairean air a' Ghàidhlig a ghléidheadh, leasan air a' Ghàidhlig, mar is tric a' gabhail a-steach fhaclan bunaiteach is puingean gràmair. B' e a' chiad phuing a bh' anns a' chiad leasan nach eil ach ochd litrichean deug ann an aibidil na Gàidhlig, agus ás déidh sin chaidh mìneachadh a dhèanamh air ciamar a bu chòir am fuaimneachadh.
Issues from 1924 to 1929 and 1932 to 1934